Στην Κύπρο, όπου κατοικώ, κυκλοφορεί μια εφημερίδα που είναι η πτωχή συγγενής της αθηναϊκής Καθημερινής. Έχει τον ίδιο τίτλο και ορισμένα κοινά κείμενα, και την αποκαλώ πτωχή όχι μόνο λόγω μικρής κυκλοφορίας (εκδίδεται άπαξ της εβδομάδας, κάθε Κυριακή), αλλά και επειδή προσφέρει σε δημιουργική ανακύκλωση τα ένθετα που έδωσε η αθηναϊκή εφημερίδα τον περασμένο μήνα και έμειναν απούλητα (η αξία τους είναι προφανώς διαχρονική). Έτσι σήμερα Κυριακή 4 Μαΐου το κυπριακό φύλλο προσέφερε το περιοδικό Κ της 6ης Απριλίου, καθώς και το βιβλίο Τυφλά Σημεία: Τα λάθη της Ιατρικής και πώς επηρεάζουν την υγεία μας του Marty Makary, MD, σε μετάφραση Γιώργου Μαραγκού, που είχε προσφερθεί επίσης στις 6 Απριλίου στην Ελλάδα.
Αυτό το βιβλίο ομολογώ ότι με προβλημάτισε. Πρώτα απ’ όλα γιατί ήταν έκδοση της «Νέες Καθημερινές Εκδόσεις Μον. ΑΕ» και όχι κανενός παραδοσιακού εκδοτικού οίκου, και στη συνέχεια γιατί έγραφε στο εξώφυλλο διάφορα επαινετικά τύπου «Μεταφρασμένο σε 16 γλώσσες» ή «Απαραίτητο ανάγνωσμα»; Αν πουλιόταν αυτοτελώς στα περίπτερα θα το καταλάβαινα, αλλά γιατί η εφημερίδα να θέλει να με πείσει να το αγοράσω όταν το δίνει δωρεάν;
Αναρωτήθηκα πώς επελέγη αυτό το βιβλίο για να μεταφραστεί, να εκδοθεί από την εφημερίδα και να διανεμηθεί δωρεάν. Υπήρξαν αντισταθμιστικά ωφέλη στη συμφωνία με τον ξένο εκδότη «Bloomsbury Publishing Inc.»; Μήπως ο Δρ. Μακάρι είναι πελάτης της V+Ο; Koίταξα στο εσώφυλλο για να βρω το βιογραφικό του συγγραφέα. Έχει σχετικές περγαμηνές, όπως όλοι οι αμερικανοί ιατροί και συγγραφείς, αλλά κάπως φουσκωμένα παρουσιάζονται τα στοιχεία, ενώ στο διαδίκτυο βλέπουμε ότι είχε κάποιες αμφιλεγόμενες (για να το πούμε ευγενικά) απόψεις και θεωρίες για την επιδημία Covid-19 και τους εμβολιασμούς. Το κερασάκι, βέβαια, είναι στην ακροτελεύτια πρόταση του βιογραφικού: «Τον Μάρτιο του 2025 η αμερικανική Γερουσία ενέκρινε τον διορισμό του ως επικεφαλής του Οργανισμού Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) των ΗΠΑ».
Ώστε είναι μέλος της ομάδας Τραμπ, το οποίο τον καθιστά εξ ορισμού ύποπτο. Για ποιο πράγμα, δεν ξέρω, ξέρει όμως αυτός. Ξέρει και ο «ξένος εκδότης», που έγραψε ένα σημείωμα το οποίο περιλαμβάνεται καλού-κακού στο εσώφυλλο του βιβλίου: «Το βιβλίο δεν έχει σκοπό να δώσει ιατρικές συμβουλές στους αναγνώστες. Αν η αναγνώστρια ή ο αναγνώστης επιθυμεί ιατρικές συμβουλές, θα πρέπει να απευθυνθεί σε επαγγελματία γιατρό που θα δώσει συμβουλές με βάση το ιατρικό ιστορικό και την τρέχουσα ιατρική εικόνα». Αυτό στα ελληνικά λέγεται μάλλον άδειασμα το συγγραφέα, αλλά σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να εξάρουμε το timing της Καθημερινής και τις προσβάσεις της στο σύστημα των ΗΠΑ (που ήταν παραδοσικά καλές, αλλά επί Τραμπ ανέβηκαν επίπεδο). Αναλογιστείτε λίγο ότι ο συγγραφέας διορίστηκε την Δευτέρα 24 Μαρτίου και μετά από 13 μέρες το βιβλίο του ήταν ήδη έτοιμο στα ελληνικά και κυκλοφορούσε δωρεάν με την εφημερίδα. Σίγουρα θα πρόκειται για κάποιου είδους παγκόσμιο ρεκόρ.
Άνοιξα το βιβλίο. Στον πρόλογο, ο συγγραφέας μας προτρέπει να κάνουμε «καλές ερωτήσεις»: «Η αμφισβήτηση των υποθέσεων που έκαναν οι προηγούμενοι δεν πρέπει να θεωρείται απειλή. Είναι ο μόνος τρόπος να ανακαλύψουμε την αλήθεια». Ουδεμία αντίρρηση, με την προϋπόθεση να είμαστε σε θέση να κρίνουμε και να δεχτούμε τις «καλές απαντήσεις», κι όχι μόνον αυτές που μας βολεύουν. Γενικά, ο τόνος του συγγραφέα είναι ο τόνος του ανθρώπου που θέλει να σε πείσει ότι συχνά σε κοροϊδεύουν (κάποιοι κακοί άνθρωποι), και ότι αυτός κατέχει την αλήθεια και θα σου την μεταδώσει. Ένα βιβλίο κομμένο και (γ)ραμμένο για τον εξυπνότερο λαό του κόσμου.
Στις αφιερώσεις του βιβλίου διαβάζουμε ότι ο συγγραφέας το αφιερώνει «στον επιμελητή μου Μάρσαλ Άλεν (...) Δεν είμαι σίγουρος γιατί σε κάλεσε κοντά του ο Παντοδύναμος». Ο Δρ. Μακάρι είναι Χριστιανός Κόπτης (με καταγωγή από την Αίγυπτο), αλλά αυτή η επίκληση, σε επιστημονικό βιβλίο ή δοκίμιο, δεν έχει καμία θέση (εκτός και αν είσαι ο Δημήτρης Λινός, που εκτός από καθηγητής ιατρικής είναι και εθελοντής ιερέας ― αλλά αυτός γράφει στα Νέα).
Διέτρεξα τους τίτλους των κεφαλαίων. «Τα Αυγά Κάνουν Καλό: Η αλήθεια για τη χοληστερόλη». Μάλιστα. «Πραγματικοί Πιστοί: Γιατί αντιστεκόμαστε σε νέες ιδέες». Μάλιστα. «Κουλτούρα Υποταγής: Η μάχη για πολιτισμένο λόγο». Μάλιστα. «Για Σκεφτείτε: Πού αλλού κάνουμε λάθος;» Μάλιστα. Έχω τις καλές ερωτήσεις μου, ενδεχομένως και κάποιες καλύτερες και για τον συγγραφέα και για τον εκδότη, αλλά δεν θα ασχοληθώ άλλο, έχω πειστεί. Ο κύριος Μακάρι είναι τόσο σίγουρος για την ορθότητα των απαντήσεών του που δεν εφαρμόζει τον βασικό του κανόνα, να αμφισβητεί τους πάντες, και στους πάντες να περιλαμβάνει και τον εαυτό του. Oμάδα Τραμπ, είπατε; Όπως έλεγε και ο γέρων παππούς μου, Χωριό που φαίνεται, κολαούζο δεν θέλει.
Κοίταξα στο οπισθόφυλλο του βιβλίου, να δω ποιοι επαινούν και συστήνουν το βιβλίο, κατά τα αμερικανικά πρότυπα. Peter Attia, MD, συγγραφέας του OUTLIVE, New York Τimes bestseller: γιατρός, επίσης συγγραφέας αυτοβελτιωτικών ιατρικών βιβλίων, Κοπτικής καταγωγής εξ Αιγύπτου. Steve Μesseh, διευθυντής της Hope Multiplied: επίσης Αιγυπτιακής καταγωγής, αλλά δεν έχω καταλάβει αυτή η ΜΚΟ τι ακριβώς κάνει. Μάλλον δεν απευθύνεται σε εμένα. Γερουσιαστής William H. Frist, MD: κι άλλος γιατρός, μόνο που αυτός είναι και επιχειρηματίας και πρώην γερουσιαστής. Ρεπουμπλικάνος, εξυπακούεται. Shantanu Agrawal, MD, επικεφαλής του τομέα υγείας της Elevance Health: κι άλλος γιατρός, εργάζεται σε ασφαλιστική εταιρεία. Και διερωτώμαι: η εκτίμηση για τον πληθυσμό της Αμερικής είναι 340.110.988 άνθρωποι, αν αφαιρέσουμε τον συγγραφέα μας μένουν 340.110.987, από όλα αυτά τα εκατομμύρια, αυτοί οι τέσσερις ήταν οι καλύτεροι που βρέθηκαν για να γράψουν για το βιβλίο;
Έκλεισα ήρεμα το βιβλίο, ήσυχος ότι δεν χάνω τίποτε. Και δωρεάν, πάλι ακριβό ήταν.
[ Φωτογραφία: Paul Strand, Blind Woman, 1916 ]