Skip to main content
Παρασκευή 29 Μαρτίου 2024
Λίγα λόγια για τον Edmund Leroy Keeley

Ο Edmund Keeley ήταν φίλος του Γ.Π. Σαββίδη από τα φοιτητικά τους χρόνια στην Αγγλία στις αρχές δεκαετίας του 1950, όταν ο Keeley σπούδαζε στην Οξφόρδη και ο Σαββίδης στο Κέιμπριτζ, και γνωρίστηκαν από τις συζύγους τους, που ήσαν φίλες από τον Πόρο: η Μαίρη Κύρη (μετέπειτα Keeley) ήταν κόρη του Διοικητού στο Προγυμναστήριο του Βασιλικού Ναυτικού, και η Λένα Λαμπράκη (μετέπειτα Σαββίδη) είχε οικογενειακό εξοχικό σπίτι στο νησί. Oι δυο νεαρές φίλες διασκέδαζαν με τη σκέψη ότι θα παντρευόντουσαν νεοελληνιστές από διαφορετικά πανεπιστήμια.

Επαγγελματικά, ο Keeley συνεργάστηκε με τον Σαββίδη σε πολλές μεταφράσεις έργων νεοελληνικής λογοτεχνίας στα αγγλικά, και σε ακαδημαϊκό επίπεδο οι δύο νεοελληνιστές συνεργάστηκαν και ως καθηγητές στην Αμερική, πάλι σε διαφορετικά πανεπιστήμια: ο Keeley δίδασκε στο Πρίνστον και ο Σαββίδης στο Χάρβαρντ. Προσωπικά, ο Keeley παρέμεινε πιστός φίλος του Σαββίδη για σχεδόν 45 χρόνια, ως το θάνατο του πατέρα μου το 1995. Μετά από αυτό συνεργαστήκαμε με πολλές αφορμές, και αναπτύξαμε τη δική μας φιλία.

Η πρώτη μου επαγγελματική επαφή με τον Keeley ήταν στις 18 Οκτωβρίου 1979, όταν ανακοινώθηκε η απονομή του Νομπέλ Λογοτεχνίας στον Ελύτη. Ο Keeley ήθελε να γράψει μια ανακοίνωση, μάλλον για τη Modern Greek Studies Association, και αναζήτησε τον πατέρα μου για να ελέγξει την ορθότητα των πραγματικών στοιχείων, όμως βρήκε μόνον εμένα στο τηλέφωνο. Του απάντησα πρόθυμα σε όσα με ρώτησε (δεν του είπα για αυτά που εγνώριζα αλλά δεν με ρώτησε, δεν είχα κανένα λόγο, δικιά του ήταν η ανακοίνωση).

Ο Keeley ήταν θαυμάσιος άνθρωπος (όπως και η Μαίρη άλλωστε), και καλός φίλος. Είχε μια ήρεμη και στιβαρή προσέγγιση στη ζωή που προέκυπτε από την πείρα του στις συναλλαγές με πολλούς ανθρώπους σε πολλές χώρες από μικρή ηλικία (τον γνώρισα στ' αλήθεια μετά τα 67 του χρόνια). Είχε ήδη συνταξιοδοτηθεί από το 1994, και στον ελεύθερο χρόνο του έπαιζε συχνά τένις με μεγαλύτερους φίλους, αλλά για την άθλησή τους χρησιμοποιούσαν τους δικούς του κανόνες, γνωστούς και ως Keeley Rules*. Αυτοί οι κανόνες ήσαν μια ολόκληρη φιλοσοφία ζωής, εκπεφρασμένη σε όρους αντισφαίρισης: Rule No.1: Don't keep score, Rule No.2: Hit it where he is, Rule No.3: An ace is a fault ― και ούτω καθ' εξής, ως το Rule No.8: Never criticize, never apologize, και Rule No.9: Be patient. (Μπορείτε να βρείτε μια απολαυστική καταγραφή των Keeley Rules από τον Samuel Hynes, παραπομπή και λινκ στο τέλος του κειμένου.)

Επαγγελματικά ήταν επίσης συγκρατημένος και διακριτικός στο δημόσιο λόγο, αλλά θυμάμαι μια φορά που του είχα δώσει να διαβάσει το εξώφυλλο ενός νέου βιβλίου για τον Καβάφη από έναν πανεπιστημιακό, και ο Keeley έφριξε ― ιδιωτικά. "This man's a fraud," μου είπε. "There's no theory involved, he's promoting a jargon." Ο χρόνος τον δικαίωσε, φυσικά. Η βοήθειά του ήταν πολύτιμη όταν σχεδίαζα τις έντυπες και ηλεκτρονικές εκδόσεις του Αρχείου Καβάφη, στα ελληνικά και στα αγγλικά. Δεν θυμάμαι καμία συμβουλή του να ήταν άστοχη ή λανθασμένη. 

Στην Αθήνα, όπου ταξίδευε συχνά ως το θάνατο της Μαίρης, βρισκόμασταν και ανταλλάσσαμε απόψεις και επισκέψεις. Tο καλοκαίρι του 2010 έπεισα το ζεύγoς Keeley να έλθουν για λίγες ημέρες στην Πάρο και τους φιλοξένησα εκεί. Ο Keeley μάλιστα μου ζήτησε να φροντίσω να δούμε τον τελικό του Παγκοσμίου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου: είχε μάθει ποδόσφαιρο τα χρόνια που ήταν μαθητής στην Ελλάδα, και δεν έπαψε να το παρακολουθεί. Είδαμε τον αγώνα σε γιγαντοοθόνη στην Παροικιά, και του έκανε εντύπωση η μέτρια περιγραφή του Έλληνα σπίκερ. Την επομένη πήγαμε οι δυο μας για σύντομο κολύμπι, και στα δροσερά νερά του Παρασπόρου μιλήσαμε για πολλά προσωπικά θέματα. Κρατώ ένα για εδώ. 

H Μαίρη και ο Keeley έκαναν και οι δύο χημειοθεραπεία με χάπια, για διαφορετικούς καρκίνους. Αυτή η θεραπεία είναι από κουραστική έως και εξαντλητική. Όμως οι γιατροί τους είχαν πει να μην ενδίδουν στην κούραση, και να κινούνται όσο μπορούν. Έτσι το βράδυ η Μαίρη δεν ήθελε να σηκωθεί από το κρεβάτι, και ζήτησε από το σύζυγό της να της φέρει το κουτί με τα χάπια, που ήταν στην άλλη άκρη του δωματίου. Και, όπως μου αφηγήθηκε αυτός, της απάντησε απότομα "I told her, You get them yourself, I'm not your nurse! ― And then I thought, but I am; it's part of the contract". 

Εκείνη τη μέρα αγάπησα τον φίλο μου περισσότερο. 

 

 

 

Υστερόγραφο: Χρησιμοποιώ παντού το επίθετο το φίλου μου. Δεν νομίζω να τον αποκάλεσα ποτέ με το επίσημο όνομά του Edmund ή με το "μεσαίο" όνομά του Leroy. Πάντα χρησιμοποιούσα το παρατσούκλι "Mike" που του είχε δώσει ο Σεφέρης, επειδή ο Edmund είχε γεννηθεί στη Δαμασκό, και ο Σεφέρης από Δαμασκηνούς ήξερε μόνον τον Μιχαήλ. Ήταν τόσο διαδεδομένο το παρατσούκλι, ώστε όταν η Αμερικανική Πρεσβεία στην Αθήνα έκανε μια εκδήλωση για να τον τιμήσει, τύπωσε προσκλήσεις αναφέροντάς τον ως "Mike Keeley". Την είχα λάβει, και δεν το πρόσεξα. Μου την έδειξε, κάπως ενοχλημένος και απογοητευμένος, ρωτώντας με "Just who is this 'Mike' Keeley?"



*HYNES, SAMUEL. “KEELEY RULES OR HOW TO PLAY TENNIS ON SOCIAL SECURITY.” The Sewanee Review, vol. 121, no. 2, The Johns Hopkins University Press, 2013, pp. 280–86, http://www.jstor.org/stable/43662677.