Skip to main content
Σάββατο 04 Μαΐου 2024
Η εκτέλεση των πέντε
Κωστόπουλος Τάκης

Όταν φτάσαμε στα χωριά (τέλη Ιουλίου-Aρχές Αυγούστου) ο κόσμος που είχε μείνει εκεί ανάσανε. Φτάσαμε και στο Σκαλοχώρι όπου βρήκαμε τμήματα του ΕΛΑΣ που είχαν πάρει εντολή να έρθουν από το Βίτσι στα Καστανοχώρια, τα οποία δεν είχαν δεχθεί επίθεση. Αρχηγός ήταν ο έφεδρος αξιωματικός Ριζόπουλος από τη Λάγγα. Στο Σκαλοχώρι όμως επικεφαλής του τμήματος ήταν ο Μιχάλης Πάντσιος, κομματικό στέλεχος από το Δισπηλιό Καστοριάς. Μου είπαν ότι ήρθαν να συλλάβουν τους: Παπαθανασίου Μιλτιάδη, δάσκαλο, τον Δαΐτση Κων/νο, τον Μαρόπουλο Βασίλη, τον Τασόπουλο Αριστείδη, γεωργό. Για τους άλλους δεν έκαναν λόγο.
    Θεωρώ αναγκαίο να καταθέσω ό,τι ξέρω χωρίς να αποκρύψω τίποτα απολύτως γιατί είναι ένα πολύ σοβαρό ζήτημα που δίχασε το χωριό και μέχρι σήμερα ύστερα από 60 χρόνια παραμένει πρόβλημα. Ρώτησα, λοιπόν, γιατί να συλληφθούν. Μου είπαν ότι έβριζαν τον ΕΛΑΣ επειδή ξαναέκαψαν το χωριό οι Γερμανοί και ότι είχαν συνδεθεί με αντιδραστικές οργανώσεις. Αντέδρασα έντονα και είπα κατηγορηματικά όχι. Τότε μου είπαν ότι απλά θα τους κάνουν συστάσεις για να είναι προσεκτικοί. Δεν με έπεισαν αλλά δεν μπορούσα να αρνηθώ. Οι άλλοι πολιτικοί υπεύθυνοι του χωριού έλειπαν. Θέλησα να τους ειδοποιήσω να φύγουν με κίνδυνο να με εκτελέσουν, αλλά δεν μπορούσα. Εκείνη την ώρα πέρασε η αδελφή μου η Μαριγούλα και με ρώτησε τι συμβαίνει. Της λέω «μη ρωτάς, πες τον κουνιάδο σου το Βασίλη Μαρόπουλο να φύγει». Τον ειδοποίησε και τον έσωσε. Το τμήμα μου έκανε συλλήψεις των παρακάτω: Παπαθανασίου Μιλτιάδη, Δαΐτση Κων/νο, Τασόπουλο Αριστείδη, Τζανίδη Στέργιο που είχε αδελφό ΕΛΑΣίτη το Νίκο, Ζαχαριάδη Δημήτρη που είχε δυο γιούς στελέχη του ΕΛΑΣ επιστήμονες γεωπόνους, το Χρήστο και τον Κορνήλιο και Μάγκα Κων/νο, γαμπρό από θυγατέρα του Δημήτρη. Γιατί; Διότι κάποιοι χωριανοί κατήγγειλαν το Ζαχαριάδη Δημ. ότι τους έκλεψε τα ρούχα και πράγματα που είχαν κρύψει από τους Γερμανούς και τον γαμπρό του γιατί διαμαρτυρήθηκε έντονα. Για τους τελευταίους δεν ήξερα τίποτε. Έμαθα την άλλη μέρα.
    Μόλις έφυγαν οι ΕΛΑΣίτες έφτασε ο υπεύθυνος του ΕΑΜ Παπαγιαννόπουλος Βασίλης και άλλοι. Όταν του είπα τι συνέβη αυτός έντρομος μου λέει «θα τους σκοτώσουν». Έμεινα έκπληκτος. Μου λέει «νά πάμε να προλάβουμε το έγκλημα». Αρνήθηκα γιατί δεν είχα καμιά ανάμειξη. Έφυγε για το Αρχηγείο, δεν ξέρω μαζί με ποιον και συναντήθηκαν με το Ριζόπουλο ο οποίος τους υποσχέθηκε ότι είναι όλοι καλά και ότι εστάλησαν στο Αρχηγείο, ενώ όλοι είχαν εκτελεστεί εκτός από τον Τζανίδη Στέργιο γιατί κάποιος από τους αντάρτες επενέβη μαρτυρώντας ότι είχε αδελφό αντάρτη.
    Γεννιέται, λοιπόν, το ερώτημα «γιατί αυτούς». Η εξήγηση που δίνω εγώ –και είναι αποτέλεσμα πολύχρονης σκέψης– είναι η εξής: το Φλεβάρη του 1943 ξέσπασε η Επανάσταση κι αυτοί, δηλ. ο Παπαθανασίου και ο Δαΐτσης, πήραν ως έφεδροι αξιωματικοί ενεργό μέρος. Όταν όμως αργότερα έγινε γνωστό ότι ηγετικό ρόλο στο ΕΑΜ και στον ΕΛΑΣ είχε το ΚΚΕ και μετά τα γεγονότα του Νεστορίου και του Αυγερινού αυτοί ψυχράθηκαν και αποσύρθηκαν και πολλές φορές αντιδρούσαν φραστικά.
    Ο τρόπος όμως που λειτουργούσε το ΚΚΕ, το ΕΑΜ και ο ΕΛΑΣ εξηγεί το γεγονός. Οι τρεις τους, ο γραμματέας του ΚΚΕ, ο γραμματέας του ΕΑΜ και ο στρατιωτικός υπεύθυνος σε μηνιαία βάση έκαναν έκθεση προς την περιφερειακή επιτροπή του ΚΚΕ και ειδικά για τη στάση και τη δράση όλων όσοι αποτραβήχτηκαν από το ΕΑΜ. Τι έγραψαν δεν μπορώ να ξέρω, ήταν απόρρητα. Πάντως δεν έγραφαν κολακευτικά λόγια. Έτσι όταν η Περιφερειακή Επιτροπή Ν. Καστοριάς έδωσε εντολή στο Ριζόπουλο να φύγει από το Βίτσι και να επιστρέψει στα Καστανοχώρια έδωσε και στοιχεία για τη δράση όλων αυτών με τα οποία η ίδια η επιτροπή είχε ενημερωθεί και είχε σχηματίσει τη δική της γνώμη.
    Έτσι συνέλαβαν και εκτέλεσαν τους πέντε. Ήταν μια εγκληματική ενέργεια που δεν μπορεί να δικαιολογηθεί με τίποτα.

(από το βιβλίο: Τάκης Κωστόπουλος, Με τους αντάρτες στη Δυτική Μακεδονία: Αναμνήσεις από Κατοχή, Εμφύλιο, Τασκένδη, Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας, Μαρτυρίες VII, Βιβλιόραμα-Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς, 2006)